Archeoastronomia

„Każda epoka ma takie Stonehenge, na jakie zasługuje albo, jakiego pragnie” - Jacquetta Hawkes. Stonehenge, Salisbury, Anglia (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Archeoastronomia, astroarcheologia, etnoastronomia, historia astronomii, archeologia, kosmologia, architektura Archeoastronomia to interdyscyplinarna dziedzina nauki, zajmująca się astronomią starożytnych cywilizacji. Łączy archeologię, astronomię, historię i etnografię. Dyscyplina ta bada wpływ, jaki mogła mieć wiedza na temat zjawisk astronomicznych, na rozwój poszczególnych kultur i cywilizacji, budując modele funkcjonowania wiedzy o niebie na różnych szerokościach geograficznych. Archeoastronomia dzieli się… Czytaj dalej Archeoastronomia

Aguada Fenix – największa budowla Majów

Aguada Fénix – widok od północnego wschodu na główną platformę MFU z grupą E w centrum. Obraz DEM wygenerowany na podstawie danych z LiDARu (©Alfonsobouchot na licencji CC BY-SA 4.0)

Mezoameryka, archeologia, Maya, Majowie, Olmekowie, Tabasco, Meksyk, architektura, archeoastronomia, stanowisko archeologiczne, stanowiska archeologiczne, MFU, Middle Formative Usumacinta Aguada Fenix to preklasyczne stanowisko archeologiczne w meksykańskim stanie Tabasco, nad rzeką Usumacinta. Od chwili odkrycia jest to stanowisko typowe dla architektury MFU (Middle Formative Usumacinta). MFU to nieznana wcześniej architektura, będąca prawdopodobnie konglomeratem idei inspirowanych olmeckim San… Czytaj dalej Aguada Fenix – największa budowla Majów

Początki astronomii i kalendarza Mezoameryki: dowody z terenów Majów i Olmeków

San Lorenzo Tenochtitlan - najstarsze miasto Mezoameryki i platforma w Aguada Fenix - najstarsza i największa budowla Majów na modelu uzyskanym dzięki danym z LiDARu (Šprajc et al. 2023: Fig 8 na licencji CC BY-NC).

Mezoameryka, astronomia, kalendarze, archeoastronomia, Maya, Majowie, Olmekowie Oryginalny artykuł: Ivan Šprajc, Takeshi Inomata, Anthony F. Aveni (2023) Origins of Mesoamerican astronomy and calendar: Evidence from the Olmec and Maya regions. „Science Advances” 9. DOI: 10.1126/sciadv.abq7675 Streszczenie Badania archeoastronomiczne wykazały, że ważne budowle ceremonialne i administracyjne w Mezoameryce były zwykle zorientowane na wschody lub zachody słońca… Czytaj dalej Początki astronomii i kalendarza Mezoameryki: dowody z terenów Majów i Olmeków

Hoyo Negro – nie tylko Naia

Ameryka Środkowa, Jukatan, cenoty, archeologia podwodna, paleobiologia, paleontologia, jaskinie, Meksyk, Riviera Maya, Hoyo Negro, Black Abyss, GABI, wielka amerykańska wymiana biot, Great American Biotic Interchange Hoyo Negro (Black Abyss) to jedno z najsłynniejszych stanowisk archeologicznych w Meksyku i na półwyspie Jukatan. A to za sprawą Nai – nastoletniej dziewczynki, której szkielet datowany na ponad 13… Czytaj dalej Hoyo Negro – nie tylko Naia

Caracol (Uxwitza’), Belize

Kaana, centralna piramida w Oxwitza' (Caracol) w Górach Maya, Belize (fot: P.A. Trześniowski 2016)

Mezoameryka, Niziny Majów, Belize, archeologia, Maya, Cayo Caracol to stanowisko archeologiczne znajdujące się na płaskowyżu Vaca w Belize, około 50 km na południe od San Ignacio w Cayo. Droga dojazdowa jest jednak dość trudna i wymaga dobrego samochodu. Stanowisko położone jest u podnóża Gór Maya, na wysokości 450-600 m n.p.m. Dawne Uxwitza’ znajdowało się między… Czytaj dalej Caracol (Uxwitza’), Belize

Piramida Masek w Kohunlich

Maska K'inich Ahau zdobiąca elewację piramidy A1 w Kohunlich, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2020)

Mezoameryka, Niziny Majów, Jukatan, Campeche, archeologia, Kohunlich, architektura, ikonografia Kohunlich to miejsce o wyjątkowym charakterze. Kiedy podróżuje się po południowo-wschodnim Campeche mocno odcina się na tle innych odwiedzanych stanowisk. Jak na Campeche przystało, ruiny otoczone są gęstym lasem tropikalnym, który tworzy niesamowitą scenerię i dodaje miejscu atmosfery tajemnicy i piękna. Las ten jednak różni się… Czytaj dalej Piramida Masek w Kohunlich

Epifity orchidee, bromelie, wężokaktusy

Orchidea bananowa (Myrmecophila cristinae) w rezerwacie Sian Ka'an, Quintana Roo, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Ameryka Środkowa, przyroda, natura, flora, roślinność, rośliny, selwa, dżungla, las zwrotnikowy, epifity, orchidee, storczyki, bromelie, tilandsje, wężokaktusy… Epifity to rośliny, które rosną na innych roślinach. Czerpią one wilgoć i składniki odżywcze z powietrza, opadów atmosferycznych lub z próchnicy gromadzącej się wokół. System korzeniowy służy im zwykle wyłącznie jako narząd chwytny. Genetycznie nie muszą być z… Czytaj dalej Epifity orchidee, bromelie, wężokaktusy

Chultun, chultunób – tajemnicze komory Majów

Wejście do chultunu na stanowisku archeologicznym Rio Bec B. południowo-wschodnie Campeche, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Mezoameryka, archeologia, cywilizacja, Majów, Maya, Majowie, chultun, czultun, chultunób, jaskinie, religia Czultuny (maaya t’aan: chultun l.mn. chultunób) to wykute w skale cysterny o kształcie kulistym lub dzwonowatym z bardzo wąskim wejściem w formie tunelu, otwierającego się w ich sklepieniu. Przeznaczenie czultunów jest przedmiotem debaty od ponad stulecia. O ile funkcja magazynów żywności pozostaje najczęściej akceptowaną… Czytaj dalej Chultun, chultunób – tajemnicze komory Majów

Sylvanus G. Morley (1883-1948)

Mezoameryka, archeologia Majów, poczet odkrywców, archeolog Jedną z najbarwniejszych postaci wśród archeologów Mezoameryki postacią był Sylvanus Griswold Morley (1883-1948). Sylvanus G. Morley uzyskał pierwszy dyplom Uniwesytetu Harwarda w 1907 r. i jeszcze w tym samym roku znalazł się na Jukatanie. Odwiedził wtedy liczne stanowiska na północy półwyspu, jak Acanceh, Uxmal, Xtocche, Kiuc, Tabi, Labna, Kabah,… Czytaj dalej Sylvanus G. Morley (1883-1948)

Jaskinie w kosmologii Mezoameryki

Mezoameryka, jaskinie, kosmologia, religia, cenoty, jeziora, Metnal, Xibalba, Zaświaty Majów, jaskinia pochodzenia „Nie ma aspektu życia w Mezoameryce, który nie byłby powiązany z wierzeniami w ożywioną ziemię, której centralnym elementem są góry, jaskinie i woda” – Keith Malcolm Prüfer, 2002 Jaskinie Mezoameryki Jaskinie były od początku obecne w archeologii Mezoameryki. Już John Llloyd Stephens i… Czytaj dalej Jaskinie w kosmologii Mezoameryki