Paradygmat jaskiniowy

Gruta de Balankanche - słynna jaskinia w Chichen Itza, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2020)

Rys historyczny i rola jaskiń w kosmologii i świętym krajobrazie Majów MEZOAMERYKA 2023 (I); DOI: 10.13140/RG.2.2.35580.76165 cyt: Trześniowski, P.A. (2023) Paradygmat jaskiniowy: Rys historyczny i rola jaskiń w kosmologii i świętym krajobrazie Majów. „Mezoameryka” I. DOI: 10.13140/RG.2.2.35580.76165 W kulturze europejskiej jaskiniowiec to osobnik nieokrzesany, postępujący wbrew ustalonym regułom. Ma to źródło w przeszłości rodzaju ludzkiego,… Czytaj dalej Paradygmat jaskiniowy

Kacyk Montezumy (Psarocolius montezuma) 

Charakterystyczne zachowanie godowe kacyka Montezumy (Psarocolius montezuma) w Tikal (fot: P.A. Trześniowski 2022)

Ameryka Środkowa, Jukatan, przyroda, natura, zwierzęta, ptaki, kacyk, kacykowiec, aztecki, Montezumy Kacyk Montezumy (Psarocolius montezuma), kacykowiec aztecki to jeden z największych przedstawicieli rodziny kacykowatych (Icteridae). Zamieszkuje południowy Jukatan (Campeche i Peten) oraz wybrzeża Zatoki Meksykańskiej (Tabasco i Veracruz) i Morza Karaibskiego (Belize, Peten, Izabal, Honduras, Nikaragua, Kostaryka i Panama). Preferuje tereny nizinne. Nie występuje na… Czytaj dalej Kacyk Montezumy (Psarocolius montezuma) 

Indyk pawi (Meleagris ocellata) – kutz’

Kutz'ób - indyki pawie (Meleagris ocellata) w ruinach Oxpemul, Campeche (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Jukatan, Chiapas, przyroda, natura, zwierzęta, ptaki, indyki, indyk pawi, kutz’ Indyk pawi (Meleagris ocellata) to gatunek indyka żyjącego dziko na półwyspie Jukatan, na terenie Meksyku (stany: Yucatan, Campeche i Quintana Roo), Gwatemali (departament Peten) i Belize (Cayo, Belize, Orange Walk, Corozal) oraz w meksykańskich stanach Tabasco i Chiapas. Nosi różne nazwy jak: pavo de monte, pavo… Czytaj dalej Indyk pawi (Meleagris ocellata) – kutz’

Flaming karmazynowy

Stado flamingów karmazynowych nad Ria Celestun, Jukatan, Meksyk w szczycie sezonu godowego (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Ameryka Środkowa, przyroda, natura, ornitologia, ptaki, flaming karmazynowy, czerwonak, flamingi Flaming karmazynowy (Phoenicopterus ruber), czerwonak to jeden z najbardziej malowniczych gatunków ptaków, dzięki jaskrawemu ubarwieniu, którego nabiera stopniowo spożywając tutejsze skorupiaki. Mocne wybarwienie zwiększa atrakcyjność flamingów, rozprowadzają zatem po piórach wydzielinę gruczołu kuprowego. Zawiera ona duże ilości pochodzących ze spożytych skorupiaków karotenoidów, jak astaksantyna. Najsilniejsze… Czytaj dalej Flaming karmazynowy

Lis szary wirgiński

Ch'omak - szary lis (Urocyon cinereoargenteus fraterculus) w ruinach Chicanna, Campeche, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Ameryka Środkowa, natura, przyroda, fauna, zwierzęta, ssaki, lis szary, lis wirgiński, chomak, ch’omak, ch’amak Lis szary (Urocyon cinereoargenteus), właściwie srebrzystoszary to wszystkożerny ssak z rodziny psowatych (Canidae). Jego angielskie nazwy to gray fox albo grey fox, hiszpańska: zorro gris. Jest szeroko rozpowszechniony w centralnej części kontynentów Ameryk. Występuje na terenach górzystych i leśnych od Quebecu… Czytaj dalej Lis szary wirgiński

Altun Ha, Belize

Altun Ha w Belize (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Mezoameryka, archeologia Majów, Belize, Jukatan Altun Ha to stanowisko archeologiczne, które mieści się w południowej części półwyspu Jukatan, na terenie dzisiejszego Belize. Współczesna nazwa to tłumaczenie na maaya t’aan nazwy pobliskiej miejscowości Rockstone Pond. W wiosce tej znalazło się sporo materiału konstrukcyjnego z ruin. Ruiny leżą około 10 km od Morza Karaibskiego, z którym w… Czytaj dalej Altun Ha, Belize

Caracol (Uxwitza’), Belize

Kaana, centralna piramida w Oxwitza' (Caracol) w Górach Maya, Belize (fot: P.A. Trześniowski 2016)

Mezoameryka, Niziny Majów, Belize, archeologia, Maya, Cayo Caracol to stanowisko archeologiczne znajdujące się na płaskowyżu Vaca w Belize, około 50 km na południe od San Ignacio w Cayo. Droga dojazdowa jest jednak bardzo trudna i wymaga samochodu 4 x 4. Stanowisko położone jest u podnóża Gór Maya, na wysokości 450-600 m n.p.m. Dawne Uxwitza’ znajdowało… Czytaj dalej Caracol (Uxwitza’), Belize

Czarny wyjec jakatański (Alouatta pigra)

Czarny wyjec jakatański (Alouatta pigra) w Belmopan, Belize (fot: P.A. Trześniowski 2020)

Mezoameryka, przyroda, natura, zwierzęta, ssaki, małpy, wyjec, howler monkey, ba’atz’ Czarny wyjec jakatański (Alouatta pigra) / czarny wyjec gwatemalski to największa małpa w Mezoameryce i w Ameryce Środkowej. Jest tym samym jednym z największych gatunków małp Nowego Świata. Czarny wyjec jakatański występuje jedynie na półwyspie Jukatan oraz na obszarach do niego bezpośrednio przyległych: w południowym… Czytaj dalej Czarny wyjec jakatański (Alouatta pigra)

Czepiak trójbarwny (Ateles geoffroi)

Czepiak trójbarwny (Ateles geoffroi vellerosus) w okolicach Coba, na północy półwyspu Jukatan (fot: P.A. Trześniowski 2023)

Ameryka Środkowa, przyroda, natura, zwierzęta, ssaki, małpy, czepiak, spider monkey, ma’ax Dzień zaczął się epickim wschodem Słońca na szczycie piramidy La Danta. Legendarne stele w El Mirador stoją nieopodal sacbe, łączącej La Danta z centralnym kompleksem piramid triadycznych miasta – El Tigre. Na jednej z nich zachował się fragment rzadkiej, preklasycznej inskrypcji – wizyta tutaj… Czytaj dalej Czepiak trójbarwny (Ateles geoffroi)

Toh – motmot – piłodziób

Motmot żółtopierśny (Momotus lessonii), Salwador (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Mezoameryka, natura, przyroda, motmot, toh, piłodziób, czarnogardły, żółtopierśny, błękitnobrwisty, ornitologia, ptaki Motmot to prawdziwy rarytas ornitologiczny. Ptak o groteskowej budowie ogona, składającego się z dwóch lotek, umieszczonych na dwóch długich antenach. Jego nazwa to onomatopeja. Pochodzi ona od dźwięku wydawanego przez jeden z gatunków: piłodzioba żółtopierśnego (tak naprawdę brzmi on bardziej jak uut-uut). Polska nazwa… Czytaj dalej Toh – motmot – piłodziób