Tikal, Mutal, Mutul, Kukul, archeologia Majów, Peten, Gwatemala
Tikal sięga swoimi korzeniami co najmniej epoki środkowopreklasycznej (1000-400 p.n.e). Miasto było w tym czasie jednym z ognisk cywilizacji na Nizinach Majów podobnie, jak Ceibal, Nakbe czy Yaxnohcah. Najstarszym kompleksem architektonicznym Tikal, pochodzących jeszcze z okresu preklasycznego jest Mundo Perdido – Zaginiony Świat. W epoce późnopreklasycznej kompleks ten został połączony sacbe – majańską drogą z północnym akropolem Tikal. Droga to została zamknięta w epoce późnoklasycznej, kiedy w północnej części kompleksu zbudowano nowe zabudowania.
Mundo Perdido
Mundo Perdido to również największy powierzchniowo preklasyczny kompleks architektoniczny na terenie Tikal. Ma powierzchnię około 60 tys. m2. Jego kosmologicznym sercem była od zarania grupa E – obserwatorium solarne, jedno z najstarszych na Nizinach Majów. Wielokrotnie przebudowywane utraciło jednak swój pierwotny, obserwacyjny charakter, a nawet pierwotną orientację archeoastonomiczną.
Wielka Piramida
W samym centrum Mundo Perdido znajduje się spora piramida 5C-54 (Wielka Piramida), która była niegdyś niewielką zachodnią platformą obserwacyjną grupy E. Kolejne fazy przebudowy nadawały strukturze coraz mocniejszego charakteru stylu talud-tablero, inspirowanego być może odległym Teotihuacan. Archeolodzy zwracają uwagę, że elementy stylu talud-tablero były tutaj obecne jeszcze przed entradą. Nie odzwierciedlały one również wiernie współczesnej sobie architektury Teotihuacan.
Przyroda w Zaginionym Świecie
Dziś Wielka Piramida to doskonała platforma do obserwacji aktywności dzikiej przyrody Peten i wspaniałych pejzaży o zachodzie Słońca na Tikal. Widać stąd szczyty piramid centralnego placu. Pośród drzew słychać wyjce, kacyki Montezumy, papugi i dziesiątki innych gatunków ptaków. Wśród koron wysokich drzew przelatują tukany tęczodziobe.
Grupa E na Mundo Perdido
W Tikal około 700 p.n.e. zbudowano jedną z najstarszych grup E na Nizinach Majów. Dawne obserwatorium astronomiczne, służące preklasycznym Majom do ceremonialnego strojenia kalendarzy agrarnych, zostało później rozbudowane i wtopione w kompleks Mundo Perdido. Zachodnia platforma rozrosła się w Wielką Piramidę, stając się architektonicznym sercem Mundo Perdido. Wschodnia platforma grupy E była również wielokrotnie rozbudowywana. Gnieźdżą się na niej trzy świątynie z okresu klasycznego, których najstarsze wersje postawiono około 100 n.e., pod koniec epoki próźnopreklasycznej. Obecnie środkowa z nich 5D-87 jest trzecią pod względem wysokości budowlą Mundo Perdido.
Piramida Talud-tablero
Pomijając grupę E i jej Wielką Piramidę, Piramida Talud-tablero to druga z najbardziej prominentnych budowli całego kompleksu architektonicznego. Styl talud-tablero jest w jej wypadku najbardziej wyraźny w całej odrestaurowanej po dziś dzień części Tikal.
Mundo Perdido i spory dynastyczne w Tikal
Na terenie kompleksu pochowany został Chak Tok Ich’aak I – XIV władca Tikal. Stracił on życie wraz z całą swoją rodziną na skutek entrady Sihyaj K’ahka w 378 r. n.e., a następnie ustanowienia dynastii Teotihuacan w mieście.
Późne nawiązania do środkowego Meksyku
Kilka niewysokich platform w Tikal, mocno kojarzonych z Teotihuacan, wybudowanych zostało znacznie później, już po upadku środkowomeksykańskiego hegemona. Reprezentują one styl talud-tablero-atadura, świadczący o kontaktach ze środkowym Meksykiem w epoce późnoklasycznej. Jedną z nich jest platforma 5C-53, zbudowana niedaleko Wielkiej Piramidy, w pobliżu serca kompleksu. Wśród zdobień widać symbole meksykańskich bogów: Tlaloca i Quetzalpapalotla.
UWAGA: Strona w trakcie budowy.
5 komentarzy