Bonampak (Ak’e / Usij Witz)

Bonampak, Usumacinta, Mezoameryka, Chiapas, archeologia, Niziny Majów, Meksyk

Bonampak (Ak’e / Usij Witz) to stanowisko archeologiczne w rejonie rzeki Usumacinta, w meksykańskim stanie Chiapas. Słynie z jednych z najwspanialszych malowideł cywilizacji Majów. Stanowisko archeologiczne leży nad rzeką Lacanja (Rzeka Zielonego Węża) w Selwie Lakandonów, 30 km na południe od Yaxchilan, które dominowało region przez większą część okresu klasycznego cywilizacji Majów. O kilka kilometrów od Bonampak znajduje się również stanowisko archeologiczne Lacanja.

Malowidła z Bonampak

Malowidła z Bonampak należą do najlepiej zachowanych zabytków ikonograficznych cywilizacji Majów. Prezentują one sceny dworskie, stanowiące przedstawienia koronacji walki i celebracji po zwycięskiej bitwie. Malowidła pochodzą z epoki późnoklasycznej, z VIII stulecia n.e. Świątynia, w której znajdują się malowidła (struktura 1) była konsekrowana w 791 r. n.e. Budowla ma trzy komnaty. W każdej z nich znajdują się freski, które układają się w całość w kolejności od pierwszej (lewej) komnaty. Niestety, polichromie na zewnątrz świątyni się nie zachowały.

Malowidła z komnaty 1 prezentują Yajaw Chaan Muwana, namaszczającego swego syna Chooja na kolejnego władcę Ak’e (Bonampak) w obecności całego dworu. Malowidła z komnaty 2 przestawiają bitwę, w której wzięci do niewoli jeńcy, przedstawieni są na ścianie północnej. W komnacie 3 przedstawione są sceny celebracji po wspomnianej bitwie, w tym rytuał samookaleczenia.

Stele z Bonampak

Stela 1 z Bonampak przedstawia Yajaw Chan Muwaana II, władcę Ak’e. Yajaw Chan Muwaan II stoi na podobiźnie Witz – Potwora Ziemi, który legitymizuje boskie pochodzenie jego królewskiej władzy.

Stela 2 prezentuje przygotowanie władcy do ceremonii samookaleczenia. Yajaw Chan Muwan II stoi na niej w towarzystwie swojej matki i żony. Matka władcy wręcza mu kolce raji, służące do perforacji i upuszczenia królewskiej krwi z penisa. Jego żona naczynie ze skrawkami papieru, wykonanego z kory. Krew władcy w trakcie ceremonii zbierana była w papier, który następnie był zapalany w ceremoniach sprowadzania deszczu.

Stela 3 prezentuje postać władcy Yajaw Chan Muwana II w towarzystwie jeńca. Pojmany dostojnik pozbawiony jest ozdób w uszach. W miejsce orejeras umieszczony jest w nich papier, który, po wydarciu jadeitowych klejnotów, służył również do zbierania krwi.

Nie tylko malowidła i stele

Centralna część ceremonialna Ak’e wybudowana jest na zboczu wzgórza, zwanego w przeszłości Usij Witz – Góry Sępów. Wraz z centralnym placem poniżej, całość zorientowana jest około 30 stopni na wschód od północy, w kierunku Yaxchilan, które znajduje się 24 km na północny-wschód.

Bibliografia:

Biro, Peter (2007) Las Piedras Labradas 2, 4 y 5 de Bonampak, „Estudios de Cultura Maya” XXIX, pp. 31-61

Miller, Mary; Claudia Brittenham (2013) The Spectacle of the Late Maya Court: Reflections on the Murals of Bonampak, University of Texas Press.

Miller, Mary (2002) The Willfulness of Art: The Case of Bonampak, „RES: Anthropology and Aesthetics” 42: 8–23

Miller, Mary (1986) The Murals of Bonampak. Princeton University Press

Stuart, David (2009) Orienting Bonampak, „Maya Decipherment”