Pierścień Cenot

Mezoameryka, Niziny Majów, Jukatan, Meksyk, Yucatan, Pierścień Cenot

Półwysep Jukatan i Pierścień Cenot
Półwysep Jukatan i Pierścień Cenot w jego północno-zachodniej części –
© Przemek A. Trześniowski

Pierścień Cenot (Anillo de Cenotes / Ring of Cenotes) to kompleks 99 cenot, znajdujących się na łuku obwodu krateru uderzeniowego Chicxulub. Krater Chicxulub znajduje się w północno-zachodniej części półwyspu Jukatan z epicentrum w Progreso, który powstał w wyniku uderzenia w Ziemię około 66 milionów lat temu dziesięciokilometrowego meteoru, na granicy epok geologicznych kredy i paleogenu. Pierścień Cenot to pas mający około 5 km szerokości i 90 km długości łuku znajdującego się na powierzchni półwyspu Jukatan. Pozostała część krateru Chicxulub jest zalana przez wodę.

Cenote Am Tuun water mirrror portal
Portal i granica światów. Cenote Am Tuun, Quintana Roo, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2019)

Pierścień Cenot (Anillo de Cenotes / Ring of Cenotes) to część unikalnego system wodnego na skalę Meksyku i Ziemi. Tworzy on przepastną, wielce złożoną sieć, która działa niczym jaz czy kolektor dużych zbiorników wodnych. Meteor rozerwał warstwy powierzchniowe skorupy ziemskiej i doprowadził do wyrównania pierścieni wychodni warstwy wodonośnej.

cenote cenota xlakah dzibilchaltun meksyk mexico jukatan
Cenota Xlakach w ruinach Dzibilchaltun na północnym Jukatanie ma ok. 40 m głębokości i jest wejściem do mającego co najmniej kilometr długości systemu jaskiniowego (fot: P.A Trześniowski 2021)

Cenoty w Pierścieniu Cenot(Anillo de Cenotes / Ring of Cenotes) służą jako miejsca odpoczynku na szlakach migracji ptactwa wodnego i mateczniki endemicznych gatunki gadów, takich jak żółw pudełkowy z Jukatanu (Terrapene carolina yucatana), płazów, jak salamandra z Jukatanu (Bolitoglossa yucatana) i ptaków, jak jaskółka szorstkoskrzydła (Stelgidopteryx ridgwayi), wilgowron z Jukatanu (Cyanocorax yucatanicus) i kocimiętka czarna (Melanoptila glabirostris).

Aktun Ha cenota cenote cenoty Meksyk Jukatan
Cenota Aktun Ha – wejście do systemu zalanych jaskiń Carwash, Riviera Maya, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)

Cenoty są również domem dla wielu wymierających lub zagrożonych gatunków ryb, jak: Ogilbia pearsei, Ophisternon infernale i Poecilia velifera. Wśród czynników negatywnie wpływających na Pierścień Cenot (Anillo de Cenotes / Ring of Cenotes) znajdują się: wprowadzanie gatunków inwazyjnych, zmiany środowiskowe spowodowane turystyką oraz wydobycie dużych ilości wody dla resortów turystycznych.

x'kau zanate wilgowron jukatański cyanocorax yucatanicus
X’kau – wilgowron jukatański (Cyanocorax yucatanicus), stały bywalec cenot obok takich gatunków jak x’takay czy toh (fot: P.A. Trześniowski 2020)

Wsparcie dla portalu Mezoameryka

Jeżeli uznasz treści publikowane na portalu MEZOAMERYKA: archeologia.edu.pl za użyteczne, wesprzyj nas, przyłączając się do akcji przedłużenia działalności portalu. Wierząc mocno w powszechny i darmowy dostęp do wiedzy, od trzech lat utrzymuję portal własnym sumptem, bez reklam. Opublikowałem tutaj w tym czasie ponad 180 artykułów z materiałami i informacjami pozyskanymi w terenie. Jednak, z roku na rok koszty utrzymania portalu rosną i obecnie jest to już prawie 1200 zł. Dlatego zorganizowałem zbiórkę pod adresem: zrzutka.pl/ndatd3. Zachęcam do nawet najdrobniejszych wpłat. Wspierajmy polską naukę 🖖🤠

Mezoameryka archeologia.edu.pl popularyzacja nauki
Kwesta na utrzymanie techniczne portalu archeologia.edu.pl

© Przemek A. Trześniowski | archeologia.edu.pl

Jeden komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *