Ichkabal – preklasyczne piramidy Kaanul

Archeologia Majów, Maya, Mezoameryka, Meksyk, Jukatan, Quintana Roo, stanowisko archeologiczne, stanowiska archeologiczne, Ichkabal, preklasyczne piramidy Majów, okres preklasyczny, architektura triadyczna, piramidy triadyczne

Ichkabal to preklasyczne stanowisko z architekturą triadyczną, położone na południu stanu Quintana Roo. Odkryte dopiero w 1997 r. posiadało wyjątkową wartość poznawczą z uwagi na preklasyczny kontekst. Obok niedostępnego Yaxnohcah, położonego ~20 km na południe od Calakmul, jest to jedyne stanowisko w meksykańskiej części półwyspu Jukatan z piramidami triadycznymi. Podobnie, było to jedyne stanowisko archeologiczne z niezabudowanym w późniejszych epokach i nienaruszonym kontekstem pochodzącym z okresu preklasycznego. Jako takie nie powinno być nigdy udostępnione do zwiedzania czy prac rekonstrukcyjnych przed przeprowadzeniem w tym miejscu szeroko zakrojonych, dogłębnych i przekrojowych badań .

Na terenie Ichkabal znajdują się trzy kompleksy piramid triadycznych. Najwyższy z nich – piramida E-1 ma 46 m wysokości. O kilka metrów więcej niż słynna piramida Nohoch Mul w Coba, lecz nadal mniej niż Wielka Piramida w Calakmul. Tyle, jeśli chodzi o meksykańską część półwyspu Jukatan. Do ruchu turystycznego dopuszczono obecnie dwie z nich: częściowo zrekonstruowane piramidy E-4 i E-5. Z roślinności oczyszczono też główny plac, znajdujący się pomiędzy triadycznymi piramidami a aguadą – zmodyfikowanym rękoma Majów zbiornikiem na wodę. Zrekonstruowano kilka mniejszych budowli.

Spór o pochodzenie dynastii Węża – Kaanul. Znaczenie dla archeologii Majów

W myśl dwóch przeciwstawnych teorii, Ichkabal mogło być preklasyczną kolebką dynastii Węża – Kaanul albo kolebką jednej z bocznych gałęzi preklasycznej dynastii, której korzenie znajdowałyby się w Niecce Mirador-Calakmul, w ośrodkach Nakbe albo El Mirador. Wczesnoklasyczna stolica dynastii Węża – Kaanul – Dzibanche, skąd nastąpiła ekspansja tej dynastii na Niziny Majów w okresie klasycznym, znajduje się tylko 11 km stąd (choć samochodem jest to ponad 2 godziny drogi).

Ichkabal padło ofiarą pierwszego kolapsu cywilizacji Majów, który nastąpił pod koniec okresu preklasycznego, kiedy wielkie ośrodki z piramidami triadycznymi opustoszały. Lokalna populacja Majów przesunęła się wtedy prawdopodobnie z Ichkabal do Dzibanche, podobnie jak z Yaxnohcah do Calakmul i Naachtun, z El Mirador do El Tintal, czy z Cerros do Santa Rita Corozal. Niestety, nadal brakuje jednoznacznych wyników badań wiążących jednoznacznie korzenie dynastii Węża – Kaanul z Ichkabal bądź z El Mirador – Nakbe. Zaciekły spór, trwający od dekad między archeologami, pozostaje nierozstrzygnięty.

Cykl artykułów o dynastii Węża (Kaanul):

• Królestwo Węża (Kaanul) I: Dwa gniazda Węży w okresie klasycznym i tajemnicze stanowisko Q
• Królestwo Węża II: Wąż zabija Węża. Przeniesienie jaskini z Dzibanché do Calakmul – schody hieroglificzne z Naranjo i Caracol.
• Królestwo Węża III: Wazy dynastyczne – w poszukiwaniu korzeni Kaanul
• Królestwo Węża IV: Królestwo Węża (Kaanul): Nowe przygody K’ahk’ Ti’ Ch’ich’. Kto załatwił Yax Mutal?
• Królestwo Węża V: Największe piramidy Majów

Jak dotrzeć do Ichkabal?

By dotrzeć do Ichkabal z Riviera Maya, należy udać się na południe drogą federalną 307, a następnie skręcić na zachód w kierunku osady Reforma, przed dojechaniem do Bacalar, na wysokości osiedla Aaron Merino. Następnie trzeba znów skręcić na południowy-zachód na skrzyżowaniu El Suspiro – trasa w tym miejscu jest już bardzo dobrze oznakowana. Do samego stanowiska archeologicznego prowadzi stąd około 22 km świeżo wylanej, dosyć krętej drogi z ograniczeniem prędkości do 30 km/h. Droga wiedzie przez dziki teren, bogaty przyrodniczo, więc ograniczenie prędkości warto traktować poważnie. Na miejscu czeka, jak na razie darmowy, parking.

Z Bacalar do Ichkabal można przyjechać taksówką, która w obie strony nie powinna kosztować więcej niż 2000 MXN / 100 USD. Na miejscu są świeżo oddane do użytku toalety. Wstęp na stanowisko, jak na wszystkie znajdujące się w pobliżu stacji kontrowersyjnego pociągu Maya Tren, będzie kosztować 100 MXN (ok. 5 USD). Stanowisko archeologiczne jest udostępnione dla ruchu turystycznego począwszy od stycznia 2025 r.

Bibliografia:

Estrada-Belli, Francisco; Sandra Balanzario, Erik Velásquez (2024) The rise of the Kaanu^ʔl kingdom and the city of Dzibanche. „Ancient Mesoamerica” 35(3):726-747. DOI:10.1017/S0956536122000207.