Mezoameryka, Jukatan, Meksyk, Riviera Maya, Tulum
Tulum (Tulu’um), w maaya t’aan Otoczone Murem to najsłynniejsze stanowisko archeologiczne na Riviera Maya i jedno z najsłynniejszych w Meksyku. Mimo dość późnego datowania – pochodzące z okresu postklasycznego ruiny należą do najmłodszych na półwyspie Jukatan, Tulum przyciąga miliony turystów rocznie i jest trzecim pod względem popularności stanowiskiem archeologicznym Meksyku, tuż po Chichen Itza i Teotihuacan, również z uwagi na swe wyjątkowe położenie.
Ten najwspanialszy przykład architektury w Stylu Wschodniego Wybrzeża jest zlokalizowany na dwunastometrowej wysokości klifie, na wybrzeżu Morza Karaibskiego. Odkryte w 1842 r. przez parę najsłynniejszych eksploratorów Mezoameryki, jakimi byli John Lloyd Stephens oraz Frederick Catherwood – prekursorzy archeologii Majów, nie schodzi odtąd ze świecznika. W pierwszej połowie ubiegłego stulecia przez Tulum przewinęli się tak znani i ważni archeolodzy jak Sylvanus Griswold Morley (agent CIA) i Samuel Kirkland Lothrop.
Nowe odkrycia archeologiczne w Tulum
Wydawałoby się, że odwiedzanie przez tysiące turystów dziennie niewielkie pod względem powierzchni Tulum nie powinno mieć już poważniejszych tajemnic przed archeologami. Tymczasem 18 grudnia 2023 r. INAH obwieściło oficjalnie odkrycie nieznanej dotąd jaskini, zawierającej szczątki ludzkie, w samym centrum stanowiska archeologicznego (Boletin 858).
Jaskinia w samym środku ruin Tulum
Na zapieczętowaną jaskinię natrafiono w trakcie budowy nowej ścieżki dla turystów pomiędzy dwiema dobrze znanymi strukturami: Domem Kolumn (struktura 21) i Domem Rady – Halach Uinic (struktura 25). Jak wykazał archeoastronom Ivan Sprajc, obie te rezydencje były zorientowane astronomicznie.
Wejście do jaskini, która jest zlokalizowana pomiędzy tymi strukturami było zapieczętowane dużą skałą. Wewnątrz płytkiej, choć zarazem rozległej jaskini odnaleziono kilka pochówków, artefakty będące wyposażeniem grobowym oraz dużą ilość kości zwierzęcych.
Jak poinformował archeolog José Antonio Reyes Solís, koordynator projektu, w górnej części przedniej ściany jaskini znaleziono ślimaka morskiego przyklejonego sztukaterią do podłoża skalnego, jako część dekoracji wykonanej przez Majów. Sposób zapieczętowania jaskini może być kojarzony nie tyle z pochówkiem co z ofiarą.
Co najmniej osiem osobników…
„Podczas usuwania kamienia zamykającego wejście do jaskini zaobserwowano, że dosłownie rozłupuje on szczątki ludzkie, pozostawiając dolną część ciała na zewnątrz, a górną część wewnątrz” – José Antonio Reyes Solís.
Jaskinia zbudowana jest z dwóch małych komnat o długości nie większej niż 3 metry i szerokości 2 metrów oraz średniej wysokości 0,5 metra. W komorach znaleziono dotąd aż osiem pochówków. Jak stwierdził José Antonio Reyes Solís, są to głównie osoby dorosłe. Ich kości zachowały się w całkiem dobrym stanie, co nie jest codziennością dla półwyspu Jukatan, ale powtarza się dość często w kontekstach jaskiniowych. Kości są obecnie analizowane w laboratorium INAH w Quintana Roo przez kierownika Katedry Antropologii Fizycznej, Allana Ortegę Muñoza.
Nie tylko szczątki ludzkie…
Odnaleziono również dużą liczbę kości zwierząt związanych z pochówkami. Wstępnie rozpoznany w nich kości psów, nietoperzy, myszy, oposów, jeleni, aguti, pancerników, tapirów i pekari, kilku gatunków ptaków, żółwi lądowych i morskich, iguan oraz ryb jak: granik, bębniarz czy rozdymka, jednak z precyzyjną identyfikacją warto zaczekać na wyniki badań laboratoryjnych. Niektóre kości mają ślady nacięć, inne zostały poddane obróbce jako artefakty typowe dla regionu. Znaleziono też kolce raji i ząb rekina.
Wśród wyposażenia grobowego natrafiono na znaczną liczbę fragmentów ceramiki, charakterystycznej dla późnego okresu postklasycznego (1200-1550 r. n.e.). Trzy naczynia należą kompleksu ceramicznego Papacal Inciso, z wydrążonymi półkulistymi wspornikami, jak twierdzi ceramolog Carolina Segura Carrillo.
Przyszłe wycieczki wirtualne
Jose Antonio Reyes Solís planuje wykonanie modelu 3D jaskini i znajdujących się w niej kontekstów funeralnych. Model taki, uzyskany dzięki fotogrametrii, umożliwi badaczom późniejszą analizę przestrzenną stanowiska, zaś innym wirtualne wycieczki po zaświatach Majów. Jaskinie pełniły w kosmologii Mezoameryki wyjątkową funkcję portali w zaświaty. Na terenie krasowym półwyspu Jukatan, a szczególnie Riviera Maya są ich setki tysięcy.
Zdjęcia oraz informacje wykorzystane za zgodą kierownika projektu.
© Przemek A. Trześniowski | archeologia.edu.pl
13.0.11.2.13 13 Ben 1 K’ank’in (kor. 584286)
Jeżeli uznasz treści prezentowane na portalu MEZOAMERYKA: archeologia.edu.pl za użyteczne, przyłącz się do akcji przedłużenia działalności portalu. Wierząc mocno w powszechny i darmowy dostęp do wiedzy przez dwa lata utrzymywałem portal własnym sumptem, publikując w tym czasie ponad 130 artykułów. Koszty techniczne utrzymana portalu z roku na rok rosną i obecnie jest to już prawie 1200 zł. Dlatego zorganizowałem zbiórkę pod adresem: zrzutka.pl/tp8bu6 i zachęcam do nawet najdrobniejszych wpłat. Wspierajmy polską naukę 
