Ameryka Środkowa, Jukatan, Chiapas, natura, przyroda, lasy namorzynowe, lasy mangrowe, las namorzynowy, las mangrowy, manglar
Manglar to wiecznie zielone lasy namorzynowe, porastające słonawe estuaria w strefie przybrzeżnej Karaibów i półwyspu Jukatan. Charakterystycznym dostosowaniem drzew mangrowych są korzenie podporowe (hiszp: zancas), które stabilizują drzewa w strefie o zmiennej wysokości wody i pneumatofory. Te drugie mogą zaskakiwać – pomagają bowiem roślinom w dostępie do tlenu atmosferycznego tam, gdzie nie ma go wystarczająco dużo w glebie. Inne dostosowania mangrowców to wysokie ciśnienie osmotyczne tkanek, które pomaga izolować się od soli i żyworodność – zjawisko kiełkowania nasion jeszcze na roślinie rodzicielskiej tak, aby nie musiały robić tego w słonej wodzie (Rzędowski 1978).
Na Karaibach rosną cztery gatunki mangrowców: biały (Laguncularia racemosa), czerwony (Rhizophora mangle), czarny (Avicennia germinans) i szary, zwany też szyszczem albo sęczowiną (Conocarpus erecta) (Lopez Fuerte et al. 2010, Rzędowski 1978). Dla uproszczenia, wszystkie cztery są oczywiście zielone.
Przyroda holocenu
Lasy namorzynowe zaczęły porastać wybrzeża Morza Karaibskiego po podniesieniu się poziomu wody po ostatnim okresie zlodowacenia około 4600-4000 lat temu (Toscano & McIntyre 2003). W manglarach brak roślin zielnych. Rzadko zdarzają się pnącza, epifity czy pasożyty drzew (Rzędowski 1978).
Strefę przybrzeżną porasta głównie mangrowiec czerwony (Rhizophora mangle). Tej pionierskiej roślinie dobrze oddaje sprawiedliwość jej anglojęzyczne określenie – intertidal (międzypływowy). Wystając z wody na przyporach swoich korzeni przybyszowych, wygląda jakby kroczył po jej powierzchni. Potrafi rosnąć w wodzie o zmiennym zasoleniu do głębokości 1,5 m. Nie zasiedla jednak terenów skalistych, piaszczystych ani narażonych na silne fale. Dobre środowisko dla rozrostu manglaru wytworzyła zatem Mezoamerykańska Rafa Barierowa. Manglar stabilizuje linię brzegową, przyczynia się też do akumulacji osadów (Rzędowski 1978).
Mangrowce w głębi lądu to czarny (Avicennia germinans), biały (Laguncularia racemosa) i szary (Conocarpus erectus). Ten ostatni najmniej lubi słoną wodę i jest przy tym najbardziej odporny na suszę (Rzędowski 1978). Wysokość koron manglaru sięga na Jukatanie do 15 m (Toscano & Islebe 2006) i do 25 m w innych częściach Meksyku.
Lasy namorzynowe (manglar) dzielimy zatem na przybrzeżne i karłowate. Namorzyny przybrzeżne (ang: fringe) dominują na wybrzeżach, gdzie wysokość terenu n.p.m. przekracza średni poziom przypływów. Łatwo je poznać po dobrze rozwiniętych korzeniach podporowych, które zatrzymują narastające z czasem osady. Namorzyny karłowate (ang: dwarf) rosną głównie na płaskich obszarach przybrzeżnych. Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest ograniczona wysokość drzew, nieprzekraczająca 1,5 m (Lugo & Snedaker 1974).
Metanogeneza mangrowców i czynniki pomijane dotąd przy próbach zrozumienia zmian klimatu
Mokradła, w tym słonawe trzęsawiska i estuaria namorzynowe są największym naturalnym źródłem emisji metanu (CH₄) do atmosfery. Mogą odpowiadać nawet za 50% budżetu CH₄ w dorzeczu Amazonki. Lasy namorzynowe mogą wysychać wraz ze wzrostem globalnych temperatur, a martwe pnie emitują osiem razy więcej metanu niż żywe. Dalszy wpływ tego zjawiska na klimat nie został dotąd zbadany. Żywe drzewa również uwalniają znaczne ilości metanu (CH4) do atmosfery, co nie było dotąd brane pod uwagę. Emisje z martwych pni namorzynów mogą stanowić ok. 26% całkowitego strumienia CH₄ w ekosystemie (Jeffrey et al. 2019).
Bibliografia:
Lopez Fuerte, F.O.; D.A. Siqueiros Beltrones, J.N. Navarro (2010) Benthic diatoms associated with mangrove environments in the northwest region of Mexico. CICIMAR-Oceanides
Lugo, A.E.; S.C. Snedaker (1974) The ecology of mangroves. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics 5:39-64. DOI: 10.1146/annurev.es.05.110174.000351
Jeffrey, Luke C.; Gloria Reithmaier, James Z. Sippo, Scott G. Johnston, Douglas R. Tait, Yota Harada, Damien T. Maher (2019) Are methane emissions from mangrove stems a cryptic carbon loss pathway? Insights from a catastrophic forest mortality. New Phytologist 224: 146-154. DOI: 10.1111/nph.15995
Torrescano, N., Islebe, G.A. (2006) Tropical forest and mangrove history from southeastern Mexico: a 5000 yr pollen record and implications for sea level rise. „Vegetation History and Archaeobotany” 15:191-195 DOI: 10.1007/s00334-005-0007-9
Toscano, M.A.; I.G. Macintyre (2003) Corrected western Atlantic sea-level curve for the last 11,000 years based on calibrated 14C dates from Acropora framework and intertidal mangrove peat. „Coral Reefs” 22:257-270. DOI 10.1007/s00338-003-0315-4