Przyroda od dziecka była moją pasją. Doskonale się składa, bo archeologii Ameryki Środkowej nie da się uprawiać w oderwaniu od natury. Większość stanowisk archeologicznych, szczególnie na terenie półwyspu Jukatan, gdzie mieści się większa część Nizin Majów, ale i na Wyżynach Majów, np. w Salwadorze, jest w niej bardzo głęboko zanurzona. Odsłaniając kolejne tajemnice przeszłości rodzaju ludzkiego w Mezoameryce, mamy więc często do czynienia z rzadkimi, endemicznymi gatunkami, często w bardzo interesujących również dla przyrodników sytuacjach. Przyroda Ameryki Środkowej należy do najbogatszych na Ziemi
Na czatach gdzieś w selwie w regionie Rio Bec, południowo-wschodnie Campeche, Jukatan (fot: H. Dzib Tuun 2023)
Biologia Centrali-Americana…
Atlas roboczy fauny i flory Jukatanu oraz Ameryki Środkowej.
Na półwyspie Jukatan żyją dwa gatunki krokodyli: amerykański i belizeński/meksykański. W Ameryce Środkowej dochodzi do nich jeszcze krokodyl kubański. Należąc do jednego rodzaju Crocodylus, są w stanie ze sobą hybrydyzować. Zaobserwowano, że potrafią przepływać między Jukatanem a Kubą oraz pomiędzy różnymi częściami Antyli.
Krokodyl meksykański (Crocodylus moreletii) nad Rio Usumacinta (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Jaszczurki
Najczęściej spotykane gady na Jukatanie i w Ameryce Środkowej należą jednak rzędu łuskonośnych (Squamata). W ruinach Majów łatwo spotkać wygrzewające się w słońcu legwany. W zaroślach i między kamieniami przemykają jaszczurki i węże. Cenoty i laguny, oprócz krokodyli, są zamieszkiwane przez żółwie.
Tolok – legwan zielony (Iguana iguana) na Ambergris Caye w Belize (fot: P.A. Trześniowski 2024)Tolok – czarnogwan środkowoamerykański, legwan czarny (Ctenosaura similis) w Xel Ha w Meksyku (fot: P.A. Trześniowski 2020)Xtoloc – bazyliszek pręgowany (Basiliscus vittatus) w Cenote Nohoch Nah Chich (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Hełmogwan (Corytophanes cristatus)
Hełmogwan (Corytophanes cristatus) gdzieś na terenie Niecki Mirador, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2012)Legwan malachitowy (Sceloporus malachiticus) na stanowisku archeologicznym San Andres w Salwadorze (fot: P.A. Trześniowski 2021)Kolcogwan szorstkołuski (Sceloporus serrifer) w ruinach Yaxchilan nad Usumacintą w Chiapas (fot: P.A. Trześniowski 2022)Kolcogwan żółtoplamisty (Sceloporus chrysostictus) na stanowisku archeologicznym Calakmul w Campeche (fot: P.A. Trześniowski 2021)Kolcogwan różowobrzuchy (Sceloporus variabilis) na stanowisku archeologicznym Xpuhil I w regionie Rio Bec, Campeche (fot: P.A. Trześniowski 2021)Anolis brązowy (Anolis sagrei) na stanowisku archeologicznym El Mirador, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Gekon domowy (Hemidactylus frenatus) w trakcie polowania gdzieś na Jukatanie (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Żółwie
Żółw żółtolicy (Trachemys scripta troostii) w Cenote Aktun Ha, Riviera Maya, Jukatan (fot: P.A. Trześniowski 2019)
Węże
Mexican parrot snake (Leptophis mexicanus) na stanowisku archeologicznym El Tintal, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2022)Wąż żółtobrzuchy (Coniophanes fissidens) na stanowisku archeologicznym San Isidro, w Santa Ana w Salwadorze (fot: P.A. Trześniowski 2021)Wąż czarnopasy (Coniophanes imperialis) na stanowisku archeologicznym Ceibarico A w regionie Rio Bec, Campeche (fot: P.A. Trześniowski 2021)Wąż zielonopędy (Oxybelis fulgidus) w Peten w Gwatemali (fot: P.A. Trześniowski 2022)Majański wąż kociooki (Leptodeira frenata) nieopodal leja krasowego Cueva de los Murcielagos (fot: P.A. Trześniowski 2023)Mica (Spilotes pullatus) na starej drodze Majów pomiędzy El Mirador a Nakbe (fot: P.A. Trześniowski 2017) Młoda żararaka lancetowata (Bothrops atrox), znana jako nauhyacatl, fer-de-lance, cuatro narices lub barba amarilla na stanowisku archeologicznym Nakum, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2024)Kaan – boa cesarski (Boa imperator imperator) w regionie Rio Bec (fot: P.A. Trześniowski 2019)
Ptaki Jukatanu
Ptaki dopełniają filogenetycznie dawną gromadę gadów (Reptilia), tworząc wspólnie z nią monofiletyczny, postulowany jeszcze przez Thomasa H. Huxleya klad zauropsydy (Sauropsida). Najbardziej pożądanym łupem wśród pasjonatów ornitologii w Meksyku są tukany i trogony. Wśród turystów mocno wybarwione flamingi, jednakże, jeśli ktoś będzie miał szansę wziąć udział w ceremonii suszenia skrzydeł przez tutejsze kondorowate, zrozumie, że nawet w sępach można ujrzeć majestat
Kondory
Sępnik różowogłowy
Sępnik różowogłowy (Cathartes aura), jeden z kondorowatych Jukatanu, laguny Coba, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Sępnik czarny
Sępnik czarny (Coragyps atratus), jeden z kondorowatych Jukatanu, laguny Coba (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Sępnik pstrogłowy
Sępnik pstrogłowy (Cathartes burrovianus), jeden z kondorowatych Jukatanu, rozlewiska Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Trogon krasnodzioby (Trogon massena) na stanowisku archeologicznym w El Jabale, po drodze do El Mirador, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2022)Trogon wyżynny (Trogon caligatus) nad laguną Bacalar, na Costa Maya, Jukatan (fot: P.A. Trześniowski 2022)Trogon czarnogłowy (𝘛𝘳𝘰𝘨𝘰𝘯 𝘮𝘦𝘭𝘢𝘯𝘰𝘤𝘦𝘱𝘩𝘢𝘭𝘶𝘴) nad laguną Bacalar, Jukatan, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Dławigad amerykański (Mycteria americana), bocian na rozlewiskach Ria Lagartos (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Szponiaste
Urubitinga czarna (Buteogallus urubitinga)
Urubitinga czarna (Buteogallus urubitinga) w selwie regionie Rio Bec (fot: P.A. Trześniowski 2023)Urubitinga czarna (Buteogallus urubitinga) w selwie regionie Rio Bec (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Czarnostrząb leśny (Buteogallus anthracinus)
Czarnostrząb leśny (Buteogallus anthracinus) widywany jest również przy plażach na Riviera Maya i na rozlewiskach Sian Ka’an czy Ria Lagartos (fot: P.A. Trześniowski 2019)
Myszołowczyk (Rupornis magnirostris) znany na Jukatanie jako roadside hawk – jastrząb przydrożny, Rio Bec, Campeche, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2021)
Ślimakojad czerwonooki (Rostrhamus sociabilis)
Ślimakojad czerwonooki (Rostrhamus sociabilis) w selwie w okolicach Coba (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Sutz’ – nietoperze z gatunku owocowiec duży (Artibeus lituratus) w trakcie dziennego odpoczynku, Tulum, Riviera Maya (fot: P.A. Trześniowski 2024)Sutz’ – nietoperze z gatunku (Saccopterix bilineata) na stanowisku archeologicznym Kohunlich, południowo-wschodnie Campeche (fot: P.A. Trześniowski 2020)
Samica skorpiona z gatunku Centruroides gracilis z młodymi, które nosi na sobie, El Tintal, Peten, Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2022)Skorpion w El Mirador, Peten Gwatemala (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Kraby
Karaibski krab pustelnik (Coenobita clypeatus) w wybrzeżu Morza Karaibskiego, rezerwat biosfery Sian Ka’an (fot: P.A. Trześniowski 2023)
Pająki
Roślinność Jukatanu
Jedną z najbardziej zdumiewających cech lasów zwrotnikowych, czy to suchej selwy podzwrotnikowej, czy wysokiej selwy deszczowej, jest piętrowość dżungli. Zaburzając tradycyjne piętra drzew wysokich i niskich, krzewów i poszycia, w selwie wszystko rośnie na wszystkim…
Orchidea Prosthechea cochleata w Peten, Gwatemala, w okolicach El Mirador (fot: P.A. Trześniowski 2022)
Matapalos (pasożytnicze formy figowców)
Matapalo, czyli pasożytnicza forma figowca. Drzewa te wysiewają się dzięki odchodom ptaków wysoko na gałęziach drzew, aby mieć bliżej do światła, skąd spuszczają w dół korzenie powietrzne, które następnie zrastają się, aby zdławić pień żywiciela – zwane również drzewkami miłości. Coba, Meksyk, Jukatan (fot: P.A Trześniowski 2021)
Roślinność Altiplano i Sierra Madre środkowego Meksyku
Centralna część Meksyku to górski krajobraz Sierra Madre oraz biotop wyżynny i półpustynny. Dominują sukulenty i inne suchorośla.
Kaktus (Ferocactus histrix)
Kaktus (Ferocactus histrix) na stanowisku archeologicznym El Cerrito, Queretaro, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Agawa (Agave sp.)
Maguey – agawa (Agave sp.) na stanowisku archeologicznym El Cerrito, Queretaro, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Kaktus (Myrtillocactus geometrizans)
Drzewiasty kaktus (Myrtillocactus geometrizans) na stanowisku archeologicznym El Cerrito, Queretaro, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Kaktus (Pachycereus sp.)
Kaktusy garambullo (Myrtillocactus geometrizans) na stanowisku archeologicznym Tula, Hidalgo, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Opuncja (Opuntia sp.)
Opuncja (Opuntia sp.) i małe agawy na stanowisku archeologicznym Tula, Hidalgo, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Juka (Yucca sp.)
Juka (Yucca sp.) na pustyni Chihuahua w Durango, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Chollas (Cylindropuntia sp.)
Kaktusy chollas (Cylindropuntia sp.) na pustyni Chihuahua w Durango, Meksyk (fot: P.A. Trześniowski 2024)
Zapraszamy do wspólnego poznawania tajemnic przyrody półwyspu Jukatan i Ameryki Środkowej. Pasjonatom natury oferujemy zarówno możliwość opracowywania materiałów zdjęciowych, zdobywanych przez nas w terenie, jak i szansę uczestnictwa w ekspedycjach. Doskonałym sposobem na poznanie bogactwa natury Jukatanu są Archeowyprawy™
Strona ma charakter roboczy. Będzie rosła w miarę dostępności czasu, niezbędnego od opracowania sporej ilości materiału, lub… wsparcia chętnych
Wsparcie dla portalu Mezoameryka
Jeżeli uznasz treści publikowane na portalu MEZOAMERYKA: archeologia.edu.pl za użyteczne, wesprzyj nas, przyłączając się do akcji przedłużenia działalności portalu. Wierząc mocno w powszechny i darmowy dostęp do wiedzy, od trzech lat utrzymuję portal własnym sumptem, bez reklam. Opublikowałem tutaj w tym czasie ponad 180 artykułów z materiałami i informacjami pozyskanymi w terenie. Jednak, z roku na rok koszty utrzymania portalu rosną i obecnie jest to już prawie 1200 zł. Dlatego zorganizowałem zbiórkę pod adresem: zrzutka.pl/ndatd3. Zachęcam do nawet najdrobniejszych wpłat.Wspierajmy polską naukę
Kwesta na utrzymanie techniczne portalu archeologia.edu.pl