Epigrafika, ikonografia, Majów, Maya, wykłady, konferencje
Stephen Houston: archeolog, epigrafik i majanista, kawaler Orderu Quetzala w serii wykładów dla National Gallery of Art, zatytułowanych The Visual Cultures of Maya Writing i wygłoszonych w 2023 roku jako 72nd A. W. Mellon Lectures in the Fine Arts. Myślą przewodnią serii wykładów Houstona dla National Gallery of Art jest ikonografia jako nośnik dodatkowych treści w epigrafice Majów.
Wykład #1: Vital Signs: Active Images and Living Words among the Ancient Maya
Woj – majańskie glify to nie tylko znaki, przekazujące zapisaną treść, którą można odczytać. To również obrazy, które przemawiać mogły dodatkowo do widzów niepiśmiennych. W ramach przykładów Stephen Houston zwraca uwagę na ikonograficznie odmienne przedstawienia, które miały uwypuklać obcość postaci związanych z entradą Teotihuacan w 378 r. n.e. na Niziny Majów. Wskazuje na zabiegi mające w animistyczny sposób ożywiać zakute w kamieniu reprezentacje postaci. Wyjaśnia wieloznaczność przedstawień ikonograficznych na przykładzie inkorporacji bytów w ramach jednego ciała.
Wykład #2: Makers and Making: Configuring Maya Image and Text
Skrybowie na dworach Majów – rzemieślnicy i zarazem artyści majańskiej grafosfery, określani takimi terminami jak itz’aat – mędrzec, w świecie zwierząt kojarzeni byli z wyjcami. Stephen Houston przywołuje z przeszłości duchy prawdziwych twórców: malarza i rzeźbiarza, starając się poprzez znane dzieła wniknąć chociaż trochę w ich nieznane skądinąd życie.
Pierwszy z nich to Tuub Ajaw z dworu Ik’a, gdzieś w północnym Peten (Gwatemala), którego autografy na malowanych naczyniach znamy z lat 755-757 n.e. To akurat nie jego przypadek, ale uważna analiza majańskich inskrypcji na ceramice pozwala przypuszczać, że aż 15% skrybów mogło być leworęcznych.
Drugi to Mayuy, pochodzący z K’in’a, (Piedras Negras), którego znamy z pozbawionych kontekstu kamiennych nadproży z 773 r. n.e., zrabowanych prawdopodobnie z Yaxchilan nad rzeką Usumacinta w Chiapas (Meksyk). Na południowych Nizinach Majów mamy 125 zidentyfikowanych rzeźbiarzy glifów. Ze względu na trówymiarową formę reliefów Houston nazywa ich poetami światła i cienia.
Autografy artystów są nieznane z tak prominentnych ośrodków jak Tikal, Dos Pilas, Tonina, Xultun, Caracol, Copan i Quirigua. Aż 1/3 zanych twórców, jak Mayuy czy Chak Tol Tz’ihb, pochodzi z Piedras Negras.
Wykład #3: Rescaling Reality: Size and Sumptuary Privilege
Władcy, wasale i jeńcy… Kwestia skali i kwestie rozmiarów. Stephen Houston objaśnia znaczenie wzajemnych relacji wielkości postaci przedstawianych na stelach, jak również rozmiaru samych monumentów w ośrodkach dominujących i zwasalizowanych.
Wykład #4: Sounding Forth: Voices out of Silence
Glify, które krzyczą. Teksty pisane wspak. Onomatopeje i symbole dźwiękonaśladowcze.
Wykład #5: Up, Down, and Around: The Meaning of Movement
Koncepcja ruchu w ikonografii Majów – ruch zatrzymywany w kadrze kamiennych monumentów jeszcze od czasów Olmeków. Prezentacja i opisywanie ruchu. Kwinkunks…
Wykład 6: Past Laughter: The Edges of Empathy
W majańskich przedstawieniach uśmiechają się tylko starcy… Obcy jako tematy żartów. Układy damsko-męskie i sceny upojenia w ikonografii Majów. Małpy i owady tam, gdzie pokazać człowieka byłoby nieprzystojnie…
https://www.youtube.com/watch?v=XOO8m_g31pE&list=PLErBGbWC2wSNmCZDY7CwMAjQtc6A-wwhM