Architektura Majów, Usumacinta, Chiapas, Meksyk, Gwatemala, style architektoniczne, przewodnik architektoniczny, Mezoameryka
Styl architektoniczny Usumacinta to lokalny, lecz mocno zindywidualizowany dialekt stylu architektonicznego Peten. Charakteryzują go trapezowate dachy świątyń i pałaców z większą ilością wejść, tworzących czasami swego rodzaju kolumnady, jak na akropolu w Palenque.
W regionie rzeki Usumacinta nie ma aż tak strzelistych piramid jak w Peten, choć często wykorzystywano stoki gór, jak np. w Grupie Krzyża w Palenque czy w Yaxchilan. Świątynie wznoszone są na szerokich piramidalnych platformach, które w wypadku najważniejszych budynków mogą jednak osiągać całkiem spore rozmiary (vide: Świątynia Inskrypcji w Palenque).
Ze względu na mniejszy udział procentowy platform w stosunku do świątyń w całości bryły, w porównaniu do wielkich piramid Peten, sporą część ładunku ikonograficznego w stylu Usumacinta zawłaszczają grzebienie dachowe, których rozmiary, porównywalne z Peten, osiągały nad Usumacintą nawet 40-50% sumarycznej wysokości struktur.
Pibnah – wewnętrzne sanktuarium
W świątyniach zbudowanych w stylu architektonicznym Usumacinta znajdują się zwykle wewnętrzne sanktuaria – pibnaahób (l. mn.) – mniejsze komory, otoczone wokół korytarzem w kształcie litery C. Sztandarowym przykładem wewnetrznych santkuariów są świątynie w słynnej Grupie Krzyża w Palenque. Podobne rozwiązanie architektoniczne z wewnętrznymi sanktuariami otoczonymi korytarzem zaistniało w okresie postklasycznym w Stylu Wschodniego Wybrzeża na Jukatanie.
Typowe stanowiska architektury Usumacinta
Stanowiska archeologiczne ze stylem architektonicznym Usumacinta położone są w dorzeczu Rio Usumacinta, na terenie dzisiejszego stanu Chiapas w Meksyku oraz departamentu Peten w Gwatemali. Za sztandarowe stanowiska zbudowane w stylu architektonicznym Usumacinta uznać możemy Yaxchilan oraz Palenque. Piękne przykłady architektury w tym stylu znajdziemy również na mniejszych stanowiskach, jak Plan de Ayutla, Bonampak czy Lacanja Chansayab. W Lacanja Tzeltal nie zachowała się ani jedna stojąca struktura, jednak po ruinach łatwo założyć, że dawne Sak Tz’i’, w swej klasycznej wersji, zbudowane było również w tym stylu.
Bibliografia:
Gendrop, Paul (1997) Diccionario de Arquitectura Mesoamericana, Trillas
Szymański, Jan (2014) Between Death and Divinity: Rethinking the Significance of Triadic Groups in Ancient Maya Culture, „Estudios de Cultura Maya” XLIV DOI: 10.1016/S0185-2574(14)71397-8
4 komentarze