Archeologia Majów, Maya, Mezoameryka, Niziny Majów, Meksyk, Chiapas, Tabasco, stanowisko archeologiczne, stanowiska archeologiczne, Pomona, piramidy Majów, okres klasyczny
Pakabul (Pomona) to stolica królestwa, które kwitło w okresie klasycznym, złotym wieku Majów u stóp Sierra Madre de Chiapas, nad jednym z dopływów wielkiej rzeki Usumacinta. Stanowisko położone jest zaledwie 50 km od Palenque. Nieuchronnie znajdowało się zatem w przeszłości na politycznej orbicie silnego królestwa B’aakal ze stolicą w Lakam Ha’ (Palenque). Dominowało również kilka stanowisk satelitarnych, jak: Panhale, Chinikiha czy Boca del Cerro.
Na stanowisku znajdowana jest ceramika z epoki późnopreklasycznej, z lat 300-250 p.n.e., jednakże do tej pory nie namierzono pochodzących z tego okresu budowli. Te widoczne, pochodzą z epoki późnoklasycznej, z lat 600-800 n.e.
Badania archeologiczne
Stanowisko archeologiczne Pomona odkrył w 1898 r. w trakcie swojej wyprawy wzdłuż dorzecza wielkiej rzeki Usumacinta niestrudzony podróżnik i eksplorator Teoberto Maler. W 1943 r. pojawił się tutaj Wyllys Andrews IV. Lata 1950. to epoka masowego rabunku stanowiska. W 1960 r. Heinrich Berlin zidentyfikował glif-toponim Pomona (Pakabul). W latach 1959-1963 pojawiał się tutaj Cesar Lizardi, w 1967 r. Robert Rands, w 1978 r. Lorenzo Ochoa. W latach 1986-1988 INAH przeprowadził na stanowisku prace konsolidacyjne, które prowadzili Roberto Garcia Moll i Daniel Juarez Cossio.
Trochę historii zapisanej w kamieniach
Najstarsze inskrypcje znane z Pakabul (Pomona) pochodzą jeszcze z 297 r. n.e. Znacznie więcej informacji posiadamy jednak dopiero z epoki późnoklasycznej. Wiemy, że stąd około 539 r. n.e. wyszedł niszczący atak na stolicę Yo’k’ib’, stolicę K’in (Piedras Negras) i zapoczątkował trwający tam dziesiątki lat hiatus. Wojska Pakala Wielkiego z B’aakal (Palenque) w trakcie kampanii wojennej w 659 r. n.e. pojmały kilku okolicznych arystokratów, w tym jednego z Pipa’, które jest kojarzone z Pakabul (Pomona). Kolejny atak B’aakal (Palenque) miał miejsce w 663 r. n.e.
Wiemy również o władcy Pakabul (Pomona), który wstąpił na tron pod auspicjami K’inich Kan Bahlama III z B’aakal (Palenque) w 792 r. n.e. W 792 i 794 r. n.e. K’inich Yat Ahk II, boski władca K’in (Piedras Negras) wspólnie z Mo’ Chaahkiem, swoim sajalem z La Mar dwukrotnie aatakował Pakabul (Pomona), za każdym razem biorąc kilku jeńców. Do niewoli dostał się wtedy władca Pakabul (Pomona) o imieniu Kuch’ Bahlam.
Jak dotrzeć do Pomona?
Administracyjnie stanowisko archeologiczne Pomona znajduje się na terenie dzisiejszego meksykańskiego stanu Tabasco. Geograficznie jednak jest to Chiapas – tereny Nizin Majów położone na zachód od wielkiej rzeki Usumacinta, która stanowi zachodnią granicę Jukatanu. W podobnym położeniu znajdują się inne stanowiska jak np. Moral Reforma.
Aby dojechać do Pomona z Palenque, najbezpieczniej wyruszyć na północ drogą federalną 199, następnie skręcić na wschód w drogę 10, w kierunku La Libertad i Emiliano Zapata. Po dojechaniu do drogi 203 należy skręcić ostro na południowy-wschód i jechać tak aż do zjazdu na Pomona. Jest to, niestety, odrobinę dłuższa, lecz bezpieczniejsza trasa.
Dla tych, którzy mają w sobie żyłkę przygody, znacznie bardziej atrakcyjną będzie jednak droga federalna 307. Aby dojechać do niej, trzeba najpierw wyruszyć drogą 199 z Palenque na południe. To ten sam kierunek co na ruiny Yaxchilan, Bonampak, Lacanja Chansayab, Lacanja Tzeltal czy Plan de Ayutla, jednak na pierwszym skrzyżowaniu w Reforma de Ocampo trzeba skręcić do Rio Chancala i jechać dalej na północny-wschód drogą 353 aż do zjazdu na Pomona. Należy brać pod uwagę, ze drogi na południe od Palenque są regularnie blokowane przez miejscową ludność…
Jeden komentarz