Architektura Majów, Puuc, Yucatan, Campeche, Jukatan, Meksyk, przewodnik architektoniczny
Puuc to jeden z trzech najbardziej popularnych stylów architektonicznych na północnych Nizinach Majów w epoce późnoklasycznej. Najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem stylu architektonicznego Puuc są elewacje gładkie w dolnej części, bardzo bogato zdobione w górnej, z licznymi wąskimi półkolumnami i rzeźbionymi ażurowymi siatkami jako sztukaterią. Podobnie jak w stylach Rio Bec i Chenes ściany w Puuc kryte są kamieniem ciosowym. Sporo cech Puuc pojawia się jako zapożyczenia w regionie Chenes, sporo elementów charakterystycznych dla stylu Chenes zdarza się również w stylu Puuc. Niektóre elementy stylu Puuc, wraz z inkluzjami stylu Chenes, pojawiają się również w regionie Rio Bec.
Styl Chenes w Puuc
Charakterystycznym zapożyczeniem ze stylu architektonicznego Chenes w regionie Puuc są zoomorficzne portale, przedstawiające paszczę Potwora Ziemi – Witz – portal do świętej jaskini. Najbardziej znanym przykładem takiego zapożyczenia jest świątynia znajdująca się tuż pod szczytem Piramidy Czarnoksiężnika w Uxmal.
Styl Puuc w Rio Bec
Obecność elementów charakterystycznych stylu architektonicznego Puuc w regionie Rio Bec nie jest znana szeroko. Harry E. D. Pollock (1965:425) twierdził, że understair vaults (przejścia pod schodami, które występują w Puuc, zdarzają się w Chenes, jednak nie pojawiają się w stylu Rio Bec. Przejścia takie znajdują się jednak na stanowisku Hormiguero, na strukturach II oraz VI, nie tyle pod schodami co pod tzw. fałszywymi schodami – atrapami schodni prowadzących do atrap świątyń umieszczonych na szczytach wież, będących atrapami piramid. Ze względu na znikome rozmiary użycie przejść pod schodami wspomnianych dworców w Hormiguero jest czysto symboliczne. Normalnych rozmiarów przejście znajduje się w Hormiguero pod schodami wieży dworca V, która jest zbudowana w stylu Chenes, więc schody tam mają zupełnie inne nachylenie.
Stanowiska Puuc
(fot: P.A. Trześniowski 2021)
Najbardziej charakterystyczne stanowiska z architekturą Puuc leżą na tzw. Ruta de Puuc. Są to przede wszystkim Kabah, Sayil, Labna i Xlapak oraz pięknie odrestaurowane Uxmal. Dawne miasta Majów znajdujące się na terenie dzisiejszych stanowisk Kabah i Uxmal były w przeszłości połączone drogą – sacbe. Początek tej drogi w Kabah zwieńczony jest potężnej wielkości bramą, której prześwit ma 4,2 m szerokości przy 6 m wysokości. Jest to jeden z najwspanialszych przykładów sklepień kroksztynowych Majów (ze względów konstrukcyjnych im szersze tym wyższe musiały one być). Ze względu na podobny rozmiar stanowisk i podobną ilość architektury monumentalnej trwają dyskusje czy pierwsze skrzypce w regionie Puuc wiodło Uxmal czy Kabah?
Bibliografia:
Gendrop, Paul (1983) Los Estilos Rio Bec, Chenes, y Puuc en la Arquitectura Maya. Universidad Nacional Autonoma de Mexico, Mexico City
Gendrop, Paul (1997) Diccionario de arquitectura mesoamericana, Trillas, Mexico.
Gendrop, Paul; Doris Hayden (1976/2010) Pre-Columbian Architecture of Mesoamerica, Harry N. Abrams Inc. Publishers, New York.
Pollock, Harry E. D. (1965) Architecture of the Maya Lowlands, (in:) Handbook of Middle American Indians vol 2. University Texas Press, Austin, s. 378-440
Proskouriakoff, Tatiana (1946/63/76) An Album of Maya Architecture, Carnegie Institution of Washington Publication 558.
Proskouriakoff, Tatiana (1950) A Study of Classic Maya Sculpture, Carnegie Institution of Washington Publication 593.
22 komentarze