Wyżyny Majów, Salwador, archeologia, Majowie, Maya, San Andres, okres klasyczny, Ilopango
San Andres to stanowisko archeologiczne położone w dolinie Zapotitán, w Salwadorze. Miasto założone zostało co najmniej w epoce wczesnoklasycznej (250-550 n.e.), jednak zostało porzucone w wyniku erupcji wulkanu Ilopango, jaka miała miejsce gdzieś pomiędzy 430–540 n.e. San Andres należało do stanowisk, które zostały szybko zaludnione ponownie w epoce późnoklasycznej (po 550 r. n.e.), około 580-590 r. n.e. San Andres zdominowało dolinę Zapotitán, stając się prominentnym ośrodkiem Wyżyn Majów na południowo-wschodnich rubieżach Mezoameryki.
Placówka na krańcu świata Majów
Monumentalna architektura późnoklasycznego San Andres znacznie przewyższa tę znaną z kilku drugorzędnych ośrodków doliny Zapotitán. Nie pozostawia to wątpliwości co do istnienia w tym właśnie miejscu centralnego ośrodka fazy Payu – najstarszej spośród trzech faz, na jakie dzielona jest epoka późnoklasyczna w archeologii Salwadoru. Powierzchnia San Andres szacowana jest na 2 km2. W dolinie Zapotitán w okresie późnoklasycznej fazy Payu istniało około dwustu różnej wielkości osad. Do dziś nie wiadomo czy społeczności Majów, którzy zamieszkiwali wczesno- oraz późnoklasyczne San Andres, były ze sobą w jakikolwiek sposób spokrewnione.
Enigmatyczne związki San Andres z Copan
Już pierwszy badacz San Andres – John Dimick zwrócił uwagę na podobieństwo układu monumentalnej architektury San Andres i Copan w dzisiejszym Hondurasie, z orientacją centralnych placów mniej więcej na osi północ-południe (w San Andres jest ona jednak mocno odchylona ku wschodowi) i akropolami umieszczonymi w ich południowej części. Ceremonialne centra San Andres i Copan zdają się być nawet dość podobnych rozmiarów, stąd hipoteza, że po erupcji Ilopango San Andres zostało zrekolonizowane przez ten najważniejszy z ośrodków na południowych Nizinach Majów.
Architektura San Andres
Położony w południowej części centralnego placu San Andres akropol otoczony jest czterema piramidami. Piramidy te pełniły funkcje sepulkralne, kryjąc grobowce pierwszych władców San Andres i doliny Zapotitán w epoce późnoklasycznej. Sam plac, rozciągnięty wzdłuż osi północ-południe otoczony jest na wschodzie i zachodzie długimi platformami, które zwieńczone były konstrukcjami o charakterze rezydencyjnym. Najprawdopodobniej były to pałace ówcześnie żyjących władców San Andres. Konstrukcje te z zewnątrz ozdobione zostały ornamentyką przedstawiającą klasyczny majański glif IK, symbolizujący żywioł wiatru i oddech, samą esencję życia.
Struktura 7 – piramida znajdująca się na południowym obrzeżu akropolu pokryta została blokami z talku, co jest rozwiązaniem dość typowym dla… Copan. U jej podnóża w 1977 r. archeolog Jorge Mejía odkrył ofiarę zakładzinową, zawierającą krzemienne ekscentryki, muszle spondylusa, kadzielnicę i parafrenalia służące majańskim boskim władcom do rytualnych samookaleczeń, jak kolce raji i ceramiczne miski służące do zbierania krwi. Paul Amaroli spekuluje, że późnoklasyczna dynastia San Andres mogła być spokrewniona z królewską dynastią Copan, co mogą potwierdzić badania genetyczne oraz izotopowe.
Z prochu powstałeś w proch się obrócisz…
W trakcie wykopalisk na terenie stanowiska archeologicznego San Andres natrafiono na ślady kolejnej erupcji z lat 800-1200 n.e. w postaci 20-30 cm warstwy szarego wulkanicznego tufu, składającej się z licznych bardzo cienkich warw. Są to pozostałości po wybuchu wulkanu El Boquerón, w którego bliższym sąsiedztwie warstwa tufu pochodzącego z tego okresu sięga aż pięciu metrów. Tak San Andres, które błyskawicznie rozkwitło po wczesnoklasycznej erupcji wulkanu Ilopango skończyło w epoce schyłkowoklasycznej lub wczesnopostklasycznej pod całunem popiołów wulkanicznych kolejnego stratowulkanu.
© Przemek A. Trześniowski | archeologia.edu.pl na podstawie: Paul Amaroli (2015) Arqueologia de El Salvador, Fundar
Jeden komentarz