Mezoameryka, Belize, archeologia, Maya, Majów, Niziny Majów, Jukatan, Kat Witz, stanowisko archeologiczne, stanowiska archeologiczne

Xunantunich (org: Kat Witz) to jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych cywilizacji Majów na terenie dzisiejszego Belize. Leży nad rzeką Mopan, nieopodal granicy z departamentem Peten w dzisiejszej Gwatemali. Z inskrypcji odkrytych w Xunantunich wiemy, że rzeka nazywana była w przeszłości Monpan, zaś samo miasto Kat Witz.

Stanowisko słynie z monumentalnej architektury i wspaniałych rzeźb. Xunantunich to perła architektury klasycznej i tylko taką możemy podziwiać dziś na tym stanowisku. Miasto oglądało jednak świt cywilizacji na Nizinach Majów ponad 3 tys. lat temu mimo, iż na powierzchni tego nie widać.

Schody hieroglificzne z Caracol – brakujące elementy w Xunantunich

Kat Witz (Xunantunich) było jednym z ważniejszych graczy na politycznej scenie we wschodniej części Nizin Majów. Miasto brało udział w wielkiej inwazji na Uxwitza’ (Caracol), wespół z Sa’al (Naranjo) i Ukanal. W ramach wojennych łupów z Caracol wywieziono schody hieroglificzne, które przez długie lata były później znane jako schody hieroglificzne z Naranjo, gdzie została odnaleziona ich największa część. Schody zaczęły budzić konsternację epigrafików po odszyfrowaniu pisma Majów, opisywały bowiem wielką klęskę Sa’al (Naranjo) i zwycięstwo dynastii Węża (Kaanul).

Zagadkę rozwiązano, kiedy kolejne elementy schodów z Naranjo / Caracol odnaleziono w Ucanal i Xunantunich. Okazało się, że opisują wojnę domową w dynastii Węża (Kaanul), której preludium była wcześniejsza wojna wasali Węży: Uxwitza’ (Caracol) i Sa’al (Naranjo), a epilogiem zwycięstwo frakcji Yuknoom Ch’eena i przeniesienie stolicy / świętej jaskini Kaanul z Dzibanche do Calakmul. Odnalezione w Xunantunich panele 3 i 4 są eksponowane w lokalnym muzeum na stanowisku archeologicznym, zaś ich wierne kopie prezentowane w miejscu znalezienia (in situ) – to najwłaściwsza praktyka!

Reliefy z wielkiej piramidy

Xunantunich słynie ze wspaniałych reliefów, jakie zdobią szczyt głównej piramidy stanowiska (A6). Zostały one zabezpieczone, ale w sposób, który nie zniekształca oryginalnego wyglądu glifów. Na szczyt piramidy można się wspinać, a z góry roztacza się piękny widok na Cayo.

Jak dostać się do Xunantunich?

Stanowisko archeologiczne położone jest w dystrykcie Cayo (Belize), nad rzeką Mopan, pomiędzy miastami San Antonio / Santa Elena a Benque Viejo. Jeśli spędzasz czas w San Antonio możesz dojechać tu taksówką. Jeżeli jedziesz własnym autem, skręć do przeprawy promowej przez Mopan River – stanowisko znajduje się kilometr po drugiej stronie rzeki. Na miejscu czeka parking i toalety. Przed albo po wizycie w ruinach warto złożyć wizytę w lokalnym muzeum.

© Przemek A. Trześniowski | archeologia.edu.pl

Bibliografia:

Awe, Jamie J.; Helmke Christophe (2016) Death Becomes Her: An Analysis of Panel 3, Xunantunich, Belize. „The PARI Journal” 16(4), s. 1-14.

Helmke, Christophe; Awe Jamie J. (2016) Sharper than a Serpent’s Tooth: A Tale of the Snake-head Dynasty as Recounted on Xunantunich Panel 4. „The PARI Journal” 17(2).

Hoggarth, Julie A.; Jaime J. Awe (2016) The Belize Valley Archaeological Reconnaissance Project: A Report of the 2015 Field Season. vol 21, Institute of Archaeology, Baylor University, Waco, Texas, USA.

Trześniowski, Przemek A. (2023) Królestwo Węża II: Przeniesienie jaskini z Dzibanché do Calakmul. „Archeowieści”

Watkins, Tia B.; Jaime J. Awe; Christophe Helmke, Rosamund Fitzmaurice (2018) Classic Maya Palaces And Their Roles Within The Greater Ceremonial Center: Results From The 2017 Field Season Xunantunich, Belize.