Mezoameryka, archeologia Majów, poczet odkrywców, archeolog
Jedną z najbarwniejszych postaci wśród archeologów Mezoameryki postacią był Sylvanus Griswold Morley (1883-1948). Sylvanus G. Morley uzyskał pierwszy dyplom Uniwesytetu Harwarda w 1907 r. i jeszcze w tym samym roku znalazł się na Jukatanie. Odwiedził wtedy liczne stanowiska na północy półwyspu, jak Acanceh, Uxmal, Xtocche, Kiuc, Tabi, Labna, Kabah, Sayil we Wzgórzach Puuc, Mayapan, a także zapoteckie Mitla i Monte Alban w stanie Oaxaca.
Morley w Chichen Itza
Przede wszystkim spędził jednak kilka tygodni w Chichen Itza, gdzie na zaproszenie Edwarda H. Thompsona asystował przy badaniach Cenote Sagrado. Podobnie jak inny znany archeolog Alfred Tozzer, Morley przetransportował część kolekcji artefaktów wyłowionych ze Cenote Sagrado do Peabody Museum Uniwersytetu Harvarda, o czym, niechętny Edwardowi Thompsonowi, sir J. Eric S. Thompson nie raczył wspomnieć w pośmiertnej notce biograficznej Morleya.
Amerykański szpieg
W 1913 roku instytut Carnegie powołał go na stanowisko dyrektora ekspedycji badawczej w Chichen Itza, jednak ze względu na I wojnę światową rozpoczęła się ona dopiero w latach 1923-24. W międzyczasie Morley pełnił rolę szpiega, szukając w Ameryce Środkowej baz niemieckich okrętów podwodnych i budując rozległą siatkę agentów USA, o czym również nie wspominał sir Eric w jego epitafium. Fakty te ujawniono dopiero po śmierci wielkiego archeologa (Harris i Sadler 2003).
Wielki archeolog polowy
Morley był niestrudzonym eksploratorem selwy w Peten i zapamiętałym łowcą majańskich inskrypcji, które pieczołowicie dokumentował (Thompson 1949). Rezultaty jego prac przyczyniły się później do rozszyfrowania majańskich hieroglifów i są używane do dziś[1] (Sharer i Traxler 2006:131,407). Na terenie południowych Nizin Majów Morley prowadził ekspedycje w Calakmul, Copan i Quirigua, w którym spędził trzy lata. Dotarł do Yaxchilan, Ceibal, Naranjo i Uaxactun. To ostatnie odkrył ponownie dzięki ufundowanej przez siebie nagrodzie 25 dolarów w złocie za informacje o ruinach (Coe 2012:127).
Morley omal nie stracił życia, kiedy oddział gwatemalskiego wojska wziął jego ekspedycję za grupę rewolucjonistów. Dwóch idących na przedzie uczestników ekspedycji zginęło wtedy od kul. Morleya uratował fakt, że chwilę wcześniej gałąź strąciła mu okulary, a po ich znalezieniu nie zdążył jeszcze dotrzeć z powrotem na czoło grupy (Thompson 1949).
Na północnych Nizinach Majów, oprócz Chichen Itza, prowadził badania w Coba i Uxmal, w czym pomogły mu bardzo dobre stosunki z Majami w trudnym czasie ich wielkiej insurekcji przeciw rządowi Meksyku.[2] Przerywając prace w Chichen Itza, poprowadził też pierwszą ekspedycję Carnegie Institution of Washington do Calakmul, dzięki informacjom jakie otrzymał od botanika Cyrusa L. Lundella. Na projektach, którymi Sylvanus Morley zarządzał na rzecz Carnegie Institution, wychowały się całe pokolenia mezoamerykańskich archeologów, wśród nich Tatiana Proskouriakoff i sir J. Eric S. Thompson (Coe 2012:127-129).
[1] Mowa o “The Inscriptions at Copan” (1920) i “Inscriptions of the Peten” (1938) (Sharer i Traxler 2006:407).
[2] Insurekcja Majów (1847-1932) – zwana niesłusznie Wojną Kast, najdłużej trwające indiańskie powstanie w historii, które przez kilkadziesiąt lat owocowało istnieniem niepodległych majańskich terytoriów na wschodzie Jukatanu (Coe i Houston 2015:295-296).
6 komentarzy